Divan şairleri, bir kitap oluşturacak kadar şiir yazdıklarında şiirlerini kitap haline getirirler. Şiirlerini divan adı altında toplayan şairler, bir araya getirme işini belli bir düzene koyarak yaparlar. Bu düzene uyan divanlara, "mürettep divan" adı verilir.
Mürettep bir divanda bulunması gerekenler ve diziliş sırası şöyledir:
- Mukaddime/Dibâce (Ön söz): Divanların ilk kısmına konan ve divanın yazılış nedeni hakkında bilgi veren bölümdür. Bu bölüm aynı zamanda divan şiirinin poetikası hakkında da bilgi edinmemizi sağlamaktadır. Mensur ve manzum biçimleri olmakla birlikte, çoğunlukla mensur olarak yazılır.
- Kasideler: İkici sırada kasideler konmakla birlikte, kasideler türlerine göre ayrılmaktadır. İlk sırada tevhid, ikinci sırada tahmid, üçüncü sırada münâcât, dördüncü sırada naat, beşinci sırada methiyeler yer alır. Şairler bazen istek ve arzularını dile getirmek için "arz-ı hâl", "hasb-ı hâl"ler yazar.
- Tarihler ve Mesneviler: Tarihler; önemli günleri not düşmek amacıyla ebced hesabı kullanılarak düşülen notlara denir. Bir nazım şekli olarak kabul edilmez. Kaside veya kıt'a şeklinde yazılabilir. Divanlarda tarihlerin ve mesnevilerin yerleri net değildir, musammat ve gazellerden önce veya sonra olabilir.
- Musammatlar: Sırasıyla terkib-i bent, terci-i bent, mu'aşşer-taşir, mütessa-tetsi, müsemmen-tesmin, müsebbâ-tesbî, müseddes-tesdis, muhammes-tardiye-tahmis-taştir, murabba-terbi-taştir, şarkı dizilişinde yazılır. Bu nazım şekillerinin tamamı musammatlar başlığında toplanır, sadece şarkı nazım şekli gazellerden sonra gelebilir.
- Gazeller: Arap alfabesi esas alınarak kafiyedeki son harfe göre dizilir. Tamamlanmamış gazeller (nâ-tamam) en sonda yer alır.
- Mukata'ât: Kıt'a, rubai, tuyuğ, nazm, metâli, müfredat, mesari şeklinde sıralanır. (Bu nazım şekilleri kendi içinde ayrılabilir.) Lügaz ve muamma gibi türler de buraya konur. Son olarak mısralar yazılır.
Yorumlar
Yorum Gönder