Cumhuriyetin ilanı ile birlikte yeni bir yönelişe doğru ilerleyen Türk toplumu, değişen rejimin yanı sıra toplumsal alanda da pek çok değişilik olmuştur. Bu dönemde yüzünü tamamen batıya dönen Türk toplumunda yeni yönetim şekli edebiyatımızın bir dönemine de adını vermiş ve 1923'ten sonraki dönem Cumhuriyet Edebiyatı ana başlığında incelenmiştir.
Cumhuriyet Edebiyatı, Tanzimat'la birlikte başlayan edebiyatta batıya yönelme hareketlerinin son noktasıdır. Servet-i Fünûn ile birlikte kesinleşmiş olan batı edebiyatını örnek alarak oluşturulan Türk edebiyatında 1911'den itibaren batıyı örnek alırken aynı zamanda milli olan bir Türk edebiyatı oluşturulmaya çalışılmıştır. Cumhuriyet döneminde de devam eden Milli Edebiyat şiirde hece ölçüsünü kullanmış ve hem nesirde hem nazımda konuşma dili etkin olmuştur.1923-1940 arasındaki bu dönem Milli Edebiyatın yanı sıra farklı edebi topluluklar oluşmuştur. Şairleri, yazarları bir çatı altında toplayan bu edebi topluluklar arasında Yedi Meşaleciler, Beş Hececiler, Saf (Öz) Şiir, Toplumcu Gerçekçi Şiir, Bireyin İç Dünyasına Yönelen Roman-Hikaye gibi topluluklara ayrılmış ve bu dönemde yeni edebi hareketlerin oluşmasına ortam hazırlanmıştır.
Cumhuriyet dönemine belli başlı fikir akımlarının etkisi altındadır. Bunlar: Kemalizm, Milliyetçilik, İslamcılık, Sosyalizm. Bunlardan Kemalizm, özellikle 1923-40 yılları arasında oldukça etkilidir. Eserlerde Atatürk ilke ve inkılapları gibi temalar sıkça kullanılmıştır. İslamcılık ise bu dönemde pek etkisi olmamakla birlikte Mehmet Akif gibi önemli şairler sayesinde var olmaya devam etmiştir. 1970 sonrasında da Cahit Zarifoğlu, İsmet Özel gibi sanatçılar sayesinde edebiyatta var olmaya devam etmiştir. Milliyetçilik fikir akımı II.Meşrutiyet sonrasından itibaren ekili olan Türkçülük akımının bu dönemin pek çok eserinde de etkin bir şekilde kullanılmaktadır. Son olarak sosyalizm fikir akımı ise II.Meşrutiyet ile başlamış ama 1930'lara kadar fazla etkin olamamıştır. Bu tarihten sonra ise edebiyatımızda farklı yenilikler yapmışlar ve etkili olmuşlardır.
Cumhuriyet Dönemi Şiir Anlayışları;
- 1923-40 arası dönem: Milli Edebiyat Akımına Bağlı Şiir(Hamasi,Folklor), Yedi Meşaleciler, Beş Hececiler, Saf (Öz) Şiir, Toplumcu-Gerçekçi Şiir
- 1940 Sonrası Dönem: Garipçiler, Maviciler, Hisarcılar, II.Yeni, Yeni İslamcı Şiir, 1960-80 Arası Toplumcu Gerçekçi Şiir, 1980 Sonrası Şiir
Cumhuriyet Nesir (Hikaye-Roman) Anlayışları;
- Milli Edebiyat Akımına Bağlı Roman-Hikaye (Memleket Edebiyatı)
- Bireyin İç Dünyasına Yönelen Roman-Hikaye
- Toplumcu-Gerçekçi Roman-Hikaye
- Bağımsızlar
- Postmodern Roman-Hikaye
- Yeni Gelenekçi Roman-Hikaye
Cumhuriyet Tiyatro Anlayışları;
- Köy Oyunları
- Aile Dramları (Kadın konusu)
- Politik Hiciv
- Tarihî Oyunlar
- Göç Olgusunu İşleyen Oyunlar (Almanya)
- Felsefi Oyunlar
- Toplumsal Sorunları İşleyen Oyunlar (Kent-Kasaba-Şehir Yaşamı)
Yorumlar
Yorum Gönder