Servet-i Fünûn topluluğunun edebiyatta etkin olduğu yıllarda bu topluluğun içinde yer almayıp batılı bir edebiyat anlayışını benimseyen Rıza Tevfik Bölükbaşı(asıl adı Ali Rıza), küçük yaşlardan itibaren edebiyatla ilgilenmiş, şiirler yazmıştır.
Şiirlerini hiçbir edebi akıma bağlanmadan kendi estetik zevki çerçevesinde yazan sanatçıda, ilk olarak aruz vezniyle yazdığı şiirlerinde Abdülhak Hamid Tarhan ve Victor Hugo, Lamartine gibi romantik akımı benimseyen sanatçıların etkisi vardır. 1982 sonrası şiirlerinde nazım şekli, vezin üslup gibi teknik yönlerden saz ve tekke şairlerinin etkisi olmuştur. Bu nedenle Rıza Tevfik, zamanın tartışma konuları olan "hece-aruz", "Osmanlıca-Türkçe" tartışmalarında hece ölçüsü ve Türkçeyi savunmuştur ama aruz ölçüsünü ve Osmanlıcayı kullandığı şiirleri de vardır. Şiirlerinde samimi bir dil kullanan sanatçı konuşma dilini eserlerinde başarıyla uygulamıştır.
Rıza Tevfik, teknik ve duygusal açıdan en iyi şiirlerini 1911-1922 yılları arasında yazar. Halk şairlerinden etkilendiği ve folklor malzemelerinden yararlandığı bu şiirlerinde Türk milletinin karakterini en iyi şekilde yansıtmıştır.
Şiirlerinde aşk, tabiat ve çocukluk hatıralarını çoğunlukla kullanan sanatçı sosyal temalara da az da olsa yer vermiştir. Tekke tesirinde yazdığı şiirlerinde Bektaşi şairlerin tesirleri göze çarpmaktadır. Şair yönü yanı sıra felsefe, psikoloji ve sosyoloji alanında yazılar yazmış Feylesof Rıza lakabını almıştır.
Rıza Tevfik'in siyasi-politik yönü açısından da önemli isimlerden biridir. I.Dünya Savaşı sonrasında Sevr anlaşmasını imzalayan heyetin içindedir. Milli Mücadele yıllarında mücadele aleyhinde yazılar yazması ve Sevr'i imzaladığı kalemi Amerikan Kız Kolejine hediye etmesi nedeniyle halkın tepkisini çekmiştir. Milli Mücadele kazanılmasından sonra 150'liklerin listesine girmiş ve yurt dışına (1922) sürülmüştür. 1943 yılındaki çıkan affa kadar dönememiştir.
Eserleri:
- Textes Houroûfis (Araştırma-İnceleme, Hurufilik ve Fazlullah Hurufi hakkında)
- Felsefe Dersleri (Ders Notları)
- Mufassal Kâmûs-ı Felsefe (Sözlük)
- Abdülhak Hamid ve Mülâhazât-ı Felsefiyyesi (Araştırma)
- Mâba'dettabiyât Derslerina Ait Vesâik
- Ontoloji Mebâhisi
- Estetik
- Bergson Hakkında
- Rubâiyyat-ı Ömer Hayyâm (Araştırma)
- Tevfik Fikret'in Hayatı, Sanatı, Şahsiyeti
- Biraz da Ben Konuşayım (Anı, Sevr anlaşması gibi olayları anlattığı siyasi nitelikteki eseri, Sabah gazetesindeki yazıları kitaplaştırılmıştır.)
- Serâb-ı Ömrüm (Şiir)
Yorumlar
Yorum Gönder