Galatasaray Sultanisi mezunu olan Tevfik Fikret, hayatının büyük bir kısmını öğretmenlik yaparak geçirmiştir. II.Abdülhamid yönetimine karşı olduğu için hayatı sıkıntılı bir şekilde geçen şairin, şiirlerine de bu ruhsal bunalımları, sıkıntıları yansımıştır. Servet-i Fünûn dergisinin yazı işleri müdürü olan Tevfik Fikret'in hayatını 'Servet-i Fünûn'dan önce (1867-1896)', 'Servet-i Fünûn'da (1896-1901)', 'II.Meşrutiyet'e kadar (1901-1908)', 'II.Meşrutiyet'ten sonra (1908-1915)' olmak üzere dört döneme ayırabiliriz.
İlk şiir denemeleri klasik(eski) edebiyat tesirinde olan şairin Recaizâde Mahut Ekrem'le tanışmasıyla birlikte Batı edebiyatına yönelir. Recaizade Mahmut Ekrem'in Galatasaray'daki edebiyat öğretmenliğinden sonra yerine Muallim Naci gelir. Bir tarafta yeni edebiyat hareketinin lideri Ekrem, diğer tarafta ise eski edebiyat hareketinin lideri olan Muallim Naci'yi karşılaştırma fırsatını bulur. Bunun sonucunda yeni edebiyat anlayışına yönelen sanatçı Recaizâde Mahmut Ekrem ve Abdülhak Hamid Tarhan tesirinde kalmıştır.
Batı edebiyatının en güçlü temsilcilerinden olan Tevfik Fikret'i babasının sürgüne gönderilmesi, İsmail Safa'nın evinde yaptıkları bir toplantı nedeniyle birkaç gün tutuklanması gibi yaşadığı olaylar huzursuz etmiştir. İstibdadın boğucu havasından kurtulmak isteyen şair ve bazı arkadaşları Hüseyin Kazım'ın Manisa'daki Sarıçam köyündeki çiftliğine gidip yerleşmeyi bile düşünmüşlerdir. Bu kaçma düşüncesi Tevfik Fikret'in şiirlerine de yansımıştır.(Yeşil Yurt vb.)
Başlarda Ekrem ve Hamid etkisinde olan sanatçı Servet-i Fünûn'da 'Hasta Çocuk' ve 'Sezâ' gibi şiirleri yayımlamasıyla birlikte tamamen kendi üslubunu bulmuştur. Tevfik Fikret'in ilk şiirlerinin başlıca temaları aşk ve tabiattır. Leyli Vedâ, Bir Hicran-ı Muvakkatten Sonra gibi şiirlerinde bu temalar yansıtılır. Romantik bir duyuşla yazılan şiirlerinde Fransız edebiyatından gelen parnasizm etkileri görülür. Şiirlerinde kelimelerle tablolar oluşturmuştur ve anlam bütünlüğü vardır. Edebiyat-ı Cedide'nin sanat için sanat anlayışına bağlı olan sanatçı 1899'dan itibaren toplumsal yöne doğru kaymıştır. Sanat anlayışındaki bu değişiklik şiirlerine de yansımaya başlayan şairin, II.Abdülhamid'in tahta çıkışını yıl dönümü için yazdığı Şehrâyîn bunun ilk örneğidir. Sonrasında yazmış olduğu Sis, Rücû gibi şiirleri siyasi ve sosyal bozulmaları güçlü bir anlatımla ortaya koyar. Sis şiirini yazdığı tarihten itibaren şair, devrin siyasi-politik yapısı başta olmak üzere toplumsal bozulmaları ele alan şiirler yazmıştır. Toplumsal konuların ele alındığı şiirlerde hürriyet ve medeniyet kavramları göze çarpar.
Devrin baskısından dolayı Aşiyan'da inzivaya çekilen şair 1908'de II.Meşrutiyet'in ilan edilip II.Abdülhamid'in tahtan indirilmesiyle birlikte inzivasından çıkıp Hüseyin Cahid ve Hüseyin Kazım ile birlikte, Tanin gazetesini kurdu ama 1911'de tekrar inzivaya geri dönmemek üzere çekildi. İlk yazdığı şiirlerinde dindar bir hava olan Fikret'in son dönem şiirlerinde tüm dinlere karşı cephe aldığı görülür. Mehmet Akif'in Süleymaniye Kürsüsü'nde ona zangoç tabirini kullanması üzerine Fikret, Tarih-i Kadim'de tüm dinlere karşı olduğunu ele almıştır ve kendisinin panteizm olarak adlandırılan tabiat dinine bağlı olduğunu söylemiştir.
Osmanlı devletinin I. Dünya Savaşına katılmasına karşı olduğunu Sancâğ-ı Şerif Huzurunda şiiriyle gösterir. Servet-i Fünûn şiirinin önemli temsilcilerinden olan Fikret, yazdığı edebiyat makaleleri, aruz ölçüsünü kusursuz kullanması, şiirde anlam bütünlüğünü sağlaması, dış ahenk unsurlarında(vezin, kafiye vb.) başarılı olması, müzikaliteye önem vermesi ve kendine has üslubu onu devrinin üstatlarından biri yapmıştır. Serbest müstezad, sone gibi yeni şekiller denemiştir. Edebiyat dışında resimle de ilgilenmiştir.
Eserleri:
- Rübâb-ı Şikeste (İlk şiir kitabı)
- Târih-i Kadîm
- Haluk'un Defteri (Bu şiirlerinde geleceğe dair umudu vardır. Oğlu üzerinden topluma seslenir.)
- Rübâb'ın Cevabı
- Şermin (Hece ölçüsüyle çocuklar için yazdığı şiir kitabı)
Servet-i Fünûn dönemi https://zumrutagac.blogspot.com/2018/10/servet-i-funun-edebiyat-1896-1901.html
Yorumlar
Yorum Gönder